Wie heeft tegenwoordig niet te kampen met stress? Niet alleen werk, maar ook ons gezin, de druk om vriendschappen te onderhouden en, niet op de laatste plaats: ons eetpatroon zorgt ervoor dat het lichaam constant in staat van stress is. Het moet de hele dag door de strijd aan moet gaan met kunstmatige voedingsstoffen omdat die anders schade (kunnen) toebrengen aan onze organen. Deze voortdurende stress op mentaal, fysiek en emotioneel gebied zorgt ervoor dat de bijnieren constant overbelast worden door de hoeveelheid hormonen die ze vrij moeten geven. Wanneer dit proces blijft aanhouden, kunnen je bijnieren je niet meer helpen en lijd je aan chronische -door je bijnieren veroorzaakte- vermoeidheid. Dit wordt populair ook "bijnieruitputting" genoemd, wat eigenlijk een omgekeerde voorstelling van zaken is; je bijnier is namelijk niet uitgeput, JIJ raakt uitgeput. JIJ bent constant moe en niet in staat om te gaan met alles wat op je afkomt.

Symptomen van slecht werkende bijnieren

Omdat de bijnieren zo’n belangrijke rol spelen in het endocrien (hormoon) systeem, uiten de symptomen zich in een breed scala van gezondheidsklachten. Deze lange lijst van ongemakken maakt eens te meer duidelijk dat een balans in hormonen van cruciaal belang is:

• Trek in zout
• Hypoglykemie
• Duizeligheid
• Slaapstoornissen
• Ontstekingen
• Hoofdpijn
• Instabiele bloedsuikerspiegel
• Overmatige dorst en plassen
• Zwelling
• Aambeien
• Spataderen
• Slechte spijsvertering
• Hartgeluiden
• Astma, bronchitis en chronisch hoesten
• Infecties
• Gedrags- en geheugenproblemen
• Allergieën
• Hyperpigmentatie

Andere symptomen van hypoadrenalisme (slecht werkende bijnier) zijn:

• Stemmingswisselingen
• Irritatie
• Moeilijkheden met omgaan met stress
• Laag energieniveau (mentaal en fysiek)
• Emotionele instabiliteit
• Meer last bij PMS
• Depressie
• Slecht werkend immuunsysteem
• Licht gevoel in het hoofd bij ontwaken
• Concentratieproblemen
• Pijnlijke lichaamsdelen
• Trek in suikers
• Zwakke spieren
• Rugpijn
• Vermoeidheid
• Lage bloeddruk
• Droge huid en haar
• Angstaanvallen
• Gevoeligheid voor harde geluiden
• Droge ogen
• Vermindert libido
• Haaruitval
• Draagt bij aan diabetes
• Draagt bij aan hart- en vaatziekten
• Vertraagt herstel van ziektes

(Verkeerde) Diagnose

Waarom heb je hier nog nooit van gehoord wanneer je naar de dokter ging? Want die kans is groot. Simpel: op medische opleidingen wordt geleerd te zoeken naar extreem disfunctioneren van de bijnieren, wat tot de diagnose van de Ziekte van Addison (extreem weinig cortisolaanmaak) of het Syndroom van Cushing leidt. Om deze diagnoses te stellen, wordt het ACTH-niveau (een hormoon uit de voorkwab van de hypofyse, onmisbaar voor de instandhouding en de functie van de bijnierschors) in beide gevallen in het bloed gemeten. Alleen bij hele extreme gevallen wordt deze diagnose gesteld. Wanneer de ACTH-test geen duidelijk biedt, is het ook een optie het cortisolniveau in het slijm te testen. Deze zou meer uitkomst kunnen brengen.

Er zijn een aantal manieren waarop je zelf kunt testen of hypoadrenalisme (slecht werkende bijnier) een mogelijkheid is:

• Bloeddruktest: Voor deze test heb je een bloeddrukmeter voor thuis nodig. Meet je bloeddruk terwijl je zit. Sta dan op en meet direct opnieuw. Het eerste cijfer zou met acht tot tien moeten zijn gestegen. Wanneer het juist omlaag is gegaan, bestaat de kans dat je last hebt van slecht werkende bijnieren;
• Pupilverwijdingstest: Hier heb je een zaklamp en een spiegel voor nodig. Kijk in de spiegel en schijn het licht van de zaklamp in één oog. De pupil zou nu moeten samentrekken. Wanneer dit na dertig seconden hetzelfde blijft of verwijd, is de kans groot dat hypoadrenalisme zich heeft ontwikkeld;
• Pijnlijke bijnieren: Druk op de bijnieren (deze liggen bovenop de nieren). Doet het pijn, dan bestaat de kans dat je nieren disfunctioneren.

Naast dat het risico’s heeft voor de gezondheid, vermindert het ook je kwaliteit van leven. Slecht werkende bijnieren zorgen ervoor dat je niet meer in staat bent alles te kunnen doen, laat staan dat je kunt genieten.

Heb je er ook genoeg van om het disfunctioneren van je bijnieren je leven te laten bepalen?

Help je bijnieren

De bijnieren bevinden zich in het onderste gedeelte van de rug en zitten bovenaan onze nieren. Als een belangrijk onderdeel van het endocriene systeem zorgen de bijnieren ervoor dat het lichaam stress aankan door het produceren van stresshormonen. Mede hierdoor is het zo belangrijk om deze kleine maar krachtige klieren optimaal gezond te houden.

Dit is vooral belangrijk omdat de bijnieren kunnen worden overbelast, wat kan leiden tot een aandoening die bijnier vermoeidheid wordt genoemd. Ervoor zorgen dat je genoeg gezonde voeding binnenkrijgt is een van de belangrijkste gewoonten die nodig zijn om ervoor te zorgen dat onze bijnieren gezond worden gehouden en op die manier te kunnen herstellen van bijnier vermoeidheid. Bepaalde vitaminen die we uit onze voeding of uit voedingssupplementen kunnen krijgen zijn belangrijk voor de ondersteuning van de bijnieren.

Het is natuurlijk altijd aan te raden een huisarts te raadplegen welke voedingssupplementen een goede ondersteuning voor de bijnieren zouden kunnen zijn.

Vitamines die de bijnier helpen

1. Vitamine C

Vitamine C is zonder twijfel de belangrijkste vitamine voor onze bijnieren. Dit komt omdat de bijnieren een grote hoeveelheid vitamine C verwerken. Wanneer ons lichaam onder stress komt te staan dan gebruikt het veel meer vitamine C dan normaal. In supplement vorm is vitamine C verkrijgbaar als tabletten, capsules, of als een poeder. Het nemen van deze vitamine als een poeder die opgelost wordt in water kan voor mensen die al last hebben van bijnier vermoeidheid een goede optie zijn.

Dit is namelijk omdat er vaak bij bijnier vermoeidheid ook spijsverteringsproblemen kunnen optreden. Poedervormige vitamine C is veel gemakkelijker te verteren dan capsules of tabletten. Wanneer iemand last heeft van bijnier vermoeidheid is het een goed idee ongeveer 1.000 tot 5.000 mg vitamine C per dag te nemen. Het beste is om de dagelijkse dosis over de dag heen te spreiden.

2. Vitamine E

Vitamine E is een belangrijke vitamine voor het ondersteunen van de bijnieren. Wanneer je een vitamine E supplement neemt om de bijnieren te helpen dan kun je het beste kiezen voor een gemengde tocoferol vorm en een die hoog is in beta-tocoferolen. De hoeveelheid die we nodig hebben per dag hangt af van de gezondheid van onze eigen bijnieren, maar als je al last hebt van bijnier vermoeidheid dan is het mogelijk dat je ongeveer 800 IE vitamine E per dag nodig zult hebben. Omdat vitamine E als een natuurlijke bloedverdunner werkt is het belangrijk het de huisarts te laten weten dat je deze vitamine neemt, zeker als je al een bloedverdunner op recept neemt.

3. B Complex

B-complex bestaat uit meerdere afzonderlijke B-vitamines die de bijnier helpen ondersteunen. B complex omvat thiamine of vitamine B-1, riboflavine, of vitamine B-2, niacine of vitamine B-3, vitamine B-6, foliumzuur, vitamine B-12, biotine, pantotheenzuur of vitamine B-5, inositol en choline. Sommige B-complex types worden aangeduid als stress-B-complex, deze kunnen een goede optie zijn omdat ze vaak hogere doseringen van de individuele B-vitaminen bevatten. Daarnaast bevatten ze ook vaak ook nog extra vitamine C.

4. Vitamine B-5

Het is belangrijk te begrijpen dat alle B-vitaminen in een B-complex ondersteuning bieden aan de bijnieren, maar B-5, ofwel pantotheenzuur, is vooral van belang omdat het belangrijk is bij de productie van energie en kan helpen tegen ernstige energie uitputting en lusteloosheid die we vaak tegenkomen bij bijnier vermoeidheid. Voor sommige mensen is vitamine B-5 nemen samen met een B-complex de juiste keuze.

Volgens kenners moeten mensen die al last hebben van een slecht werkende bijnier meestal ongeveer 1.500 mg per dag innemen aan vitamine B-5. De hoeveelheid B-5 die nodig is varieert op basis van de activiteit van je bijnieren.

Kruiden die de bijnieren helpen

De bijnieren, waaronder ook het bijniermerg en de bijnierschors vallen helpen bij het reguleren van de hormonen en steroïden die betrokken zijn bij het metabolisme van ons lichaam, de reacties van ons zenuwstelsel, en het immuunsysteem. Als iemand onder stress staat of chronisch vermoeid is dan kan het zo zijn dat ons bijnier-systeem wel wat extra hulp kan gebruiken. Kruiden kunnen helpen bij het ondersteunen van onze bijnieren en op die manier onze energie en vitaliteit herstellen

1. Gezonde kruiden die ons kunnen helpen

Kruiden die onze bijnieren kunnen ondersteunen worden adaptogenen genoemd. Deze kruiden bevatten chemische stoffen die bekend staan als saponinen, saponinen beïnvloeden de hormoon synthese en andere functies van de bijnieren. Adaptogenen verlichten vermoeidheid en helpen ons lichaam beter te kunnen omgaan met stress. Omdat de bijnieren zo veel verschillende lichamelijke functies beïnvloeden, is het altijd een goed idee om ervoor te zorgen dat je genoeg informatie krijgt en duidelijke aanwijzingen hebt over het gebruik op lange termijn, veilige dosering, en de voorbereiding van adaptogene kruiden.

2. Ashwagandha

Ashwagandha ook wel Withania somnifera genoemd, is een kleine, meerjarige struik met heldere rode bessen. Indiase Ayurvedische beoefenaars gebruiken de wortels om stress te behandelen, en de plant wordt ook wel Indiase ginseng genoemd vanwege de tonische effecten.

In zijn boek uit 2003, "Medical Herbalism: The Science and Practice of Herbal Medicine," schreef klinische kruidenkenner David Hoffmann dat Ashwagandha goed zou zijn ter ondersteuning van het bijniermerg. Dit is het centrale deel van de bijnier en is betrokken bij het afscheiden van adrenaline en noradrenaline, die zijn allebei nodig voor het metabolisme en zenuwstelsel. Het is geen goed idee om Ashwagandha te gebruiken wanneer je last hebt van een schildklieraandoening.

3. Siberische Ginseng

Siberische ginseng of Eleutherococcus senticosust, is een stekelige plant uit Siberië. Kruidenspecialisten maken gebruik van de wortels en wortelstokken als een adaptogeen om vermoeidheid en stress te behandelen. In hun boek uit 2009, Medicinal Plants of the World, schreven botanicus Ben-Erik van Wyk en bioloog Michael Wink dat het kruid ons uithoudingsvermogen kan verbeteren, stress kan verminderen, en ons immuunsysteem kan verbeteren.

Hoffmann schreef dat de saponinen die in Siberische ginseng zitten, bekend als eleutherosiden, een direct effect hebben op onze bijniermerg. Van Wyk en Wink stellen dat je voorzichtig moet zijn en Siberische ginseng niet langer dan drie maanden moet gebruiken, en het zelfs helemaal te vermijden als je al last hebt van een hoge bloeddruk.

4. Wilde Yam

Wilde yam, of Dioscorea villosa, is een klimplant met kleine witte bloemen die afkomstig is uit Midden-Amerika. Traditionele genezers gebruiken de wortelstokken om hoesten, ontstekingen, reuma, en koliek te behandelen. De plant is rijk aan saponinen zoals dioscin, een bron voor de synthese van steroïde hormonen zoals cortisol, dit is een hormoon dat de bijnier produceert als een reactie op stress. Hoffmann adviseert wilde yam om de bijnierschors te ondersteunen. Dit is het buitenste deel van de bijnier die concreet betrokken is bij stress reacties van het lichaam. Het is mogelijk dat je last krijgt van misselijkheid, diarree, of hoofdpijn na het gebruik van wilde yam.

5. Zoethoutwortel

Zoethout wordt vaak gebruikt in snoepgoed vanwege de zoete smaak, het levert ook verschillende voordelen op voor onze bijnieren. De wortel bevat een stof genaamd glycyrrhetinezuur, hiervan is aangetoond dat het een betrouwbare werking heeft bij het stimuleren van de hoeveelheid cortisol. Cortisol is een steroïde hormoon dat vrijkomt uit de bijnierschors, het vermindert de kans op ontsteking en zorgt ervoor dat onze bloedsuikerspiegel tussen maaltijden door op peil blijft. Zoethoutwortel zorgt voor dit effect door de afbraak van het hormoon in de lever te remmen, dit zorgt dat de hoeveelheid cortisol in omloop in het lichaam verhoogd wordt.

6. Valeriaan Wortel

In tijden van acute stress geeft het centrale zenuwstelsel aan dat de secretie van adrenaline van de adrenale medulla gestimuleerd moet worden. Adrenaline geeft bij zowel onze spier- en vetcellen aan dat de suiker en vetzuren los moeten worden gelaten om te zorgen voor een betere beschikbaarheid in de bloedbaan. Adrenaline activeert ook de amygdala, een deel van de hersenen.

Dr. Robert Kapolsky, auteur van de bestseller over stress "Waarom krijgen Zebra's geen maagzweer?" legt uit dat de amygdala mensen angstig en alert maakt en ook de vrijlating van meer adrenaline stimuleert, dit zorgt uiteindelijk voor een vicieuze cirkel. Valeriaan stopt deze cyclus verdere signalen van het centrale zenuwstelsel naar de adrenale medulla te remmen. Kruidenspecialisten raden het aan voor de verlichting van angst en slapeloosheid.

Voedingsmiddelen die de bijnieren helpen

De bijnieren zijn twee kleine klieren die boven beide nieren zitten. Zij zijn verantwoordelijk voor het beheer van de bloedsuikerspiegel, het reguleren van de balans van zout en water, en de controle van de seksuele volwassenheid. De bijnieren zijn ook erg belangrijk wanneer een persoon onder stress komt te staan. Als een persoon last heeft van constante fysieke of emotionele stress dan raken de bijnieren vermoeid en zullen ze niet meer optimaal functioneren. Dit staat bekend als bijnier vermoeidheid of uitputting.

Tekenen van slecht functionerende bijnieren zijn vermoeidheid, duizeligheid, een onvermogen om te gaan met stress, en een laag uithoudingsvermogen. Bepaalde voedingsmiddelen kunnen helpen bij de genezing van onze bijnieren.

Voedingsmiddelen rijk aan vitamine B

Alle B-vitamines zijn nodig voor de bijnierfunctie, vooral B5 of pantotheenzuur, de bijnieren kunnen niet goed functioneren zonder pantotheenzuur. B-vitaminen verhogen de activiteit van de bijnieren en verhogen de hoeveelheid energie die we hebben in tijden van stress.

Een pantotheenzuur tekort kan ertoe leiden dat onze bijnieren daadwerkelijk krimpen, en dus niet optimaal kunnen presteren. Voedingsmiddelen met een hoog vitamine B gehalte zijn onder andere rundvlees, tonijn, haver, kalkoen, Paranoten, bananen, aardappelen, avocado's, en peulvruchten. In het boek "Prescription for Nutritional Healing" stelt Phyllis A. Balch dat pantotheenzuur onmisbaar is voor bijnier aandoeningen.

Voedingsmiddelen rijk aan vitamine C

Vitamine C is uiterst waardevol voor vele functies in het lichaam, zoals bescherming tegen vatbaarheid voor ziektes, cardiovasculaire gezondheid, huidziekten en goede bijnier functie. De bijnieren gebruiken Vitamine C om cortisol te maken, het stresshormoon. Een hoog gehalte aan vitamine C wordt opgeslagen en gebruikt in de bijnieren, maar in tijden van stress blijkt dat deze stof veel sneller dan anders gebruikt wordt. Voedingsmiddelen met een hoog vitamine C gehalte zijn citrusvruchten, bessen, perziken, mango's, broccoli, spruitjes, en tomaten.

Voedingsmiddelen rijk aan L-tyrosine

L-tyrosine helpt de bijnierfunctie door een teveel aan stress op de klieren te verlichten. Bronnen van tyrosine zijn de meeste vlees en groenten. Voedingsmiddelen met een hoog tyrosine gehalte zijn onder andere vis, kip, varkensvlees, volkoren granen, tarwe, haver, zuivel, avocado's, bananen, peulvruchten, noten, en zaden.

Knoflook en uien

Knoflook, uien en kruisbloemige groenten bieden allemaal benodigde zwavelverbindingen die onze lever gebruikt om te kunnen ontgiften en kunnen nuttig zijn bij het bevorderen van het herstel van onze bijnier. Dit komt vooral door hun algemene reinigingseffecten. Knoflook en uien bevatten ook bepaalde steroïde verbindingen die kunnen voorzien in milde hormoonachtige effecten die de bijnieren ondersteunen.

Dit wordt bevestigd in een onderzoek door wetenschappers van de Dipartimento di Scienze e Tecnologie Agroalimentari, Ambientali e Microbiologiche, Università del Molise, uit Italië, dat gepubliceerd werd in het april nummer 2006 van het "Journal of Chromatography."

Vezels

Voedingsmiddelen die de hoeveelheid van het stresshormoon cortisol kunnen verlagen zullen ons erg veel helpen bij het revitaliseren van onze bijnieren. Hierdoor is vezelrijk voedsel aan te raden, zoals bonen, magere eiwitten, lijnzaad, omega-3 oliën van vis en noten, en antioxidante caroteen en flavonoïde verbindingen die we vinden in zowel fruit en groenten. Deze voedingsmiddelen houden onze bloedsuikerspiegel op een constant niveau, zorgen voor een vermindering van de cortisol respons, en zorgen er ook voor dat onze bijnieren minder last hebben van overbelasting.

Door deze voedingsmiddelen aan een dieet toe te voegen, geef jij je lichaam de voedingsstoffen die nodig zijn om op een natuurlijke wijze de bijnieren te helpen genezen. Om ervoor te zorgen dat de stress op de bijnieren verder beperkt blijft overweeg dan een dieet met weinig suiker en met voldoende eiwitten, vetten, en complexe koolhydraten. Probeer minder vaak, maaltijden rijk aan nutriënten te eten.

Vermijd ook witte bloem, suiker, frisdrank, geraffineerde voedingsmiddelen, cafeïne, alcohol, roken, en milieu-toxines. Leer beter te ontspannen, stress te vermijden en regelmatig te sporten; matige lichaamsbeweging -zoals (Power)walking- helpt bij het stimuleren van de bijnieren. Bovendien helpt mariadistel extract bij leverfunctie, die op zijn beurt helpt bij de bijnierfunctie.

Weer in balans

Een gezond voedingspatroon en een gezonde levensstijl met regelmatig bewegen zijn de belangrijkste ingrediënten voor een gezonde hormoonhuishouding.

Eet zoveel mogelijk verse -bij voorkeur biologische- groenten en -als het nodig is- kies dan voor een supplement als Indole-3-Carbinol (DIM), Omega-3 visolie, Vitamine B-5, Vitamine B-complex, Vitamine E, Vitamine C,  Mariadistel, Aschwaganda,  Wilde Yam, Zoethoutwortel, Valeriaan of  Siberische Ginseng een zinvol alternatief zijn als je de doelstelling wil versnellen. De best werkende supplementen hebben een verhoogde biobeschikbaarheid (worden beter door het lichaam opgenomen).