Voer zelf borstonderzoek uit

Lymfeklier

De lymfeklier maakt deel uit van het lymfesysteem en is van levensbelang voor de gezonde borst. Lymfevocht, -vaten en -klieren werken samen bij de afvoer van afvalstoffen uit het lichaam. Lymfevocht, een lobbig kleurloos vocht wat als een langzaam door de lymfevaten kruipt, vervoert het afval via de lymfevaten naar de lymfeklieren - die het lymfevocht van afval zuiveren - af naar je bloedvaten. De belangrijkste lymfeklieren van de borst liggen in de oksels en op het borstbeen (tussen de borsten).

Omdat het lymfesysteem geen pomp heeft (zoals bij bloedvaten het hart), is verplaatsing van lymfevocht volledig afhankelijk van beweging van ons lichaam.

Waarom zou je zelf onderzoeken?

Natuurlijk weet je hoe je borsten aanvoelen. Toch? Wist je dat bijna niemand die ik spreek er goed onderzoek naar doet? Veel vrouwen zeggen dat ze het niet doen omdat ze er angstig voor zijn. Ze hebben gehoord of gelezen dat ze naar knobbels moeten zoeken, maar als je zelf al eens onderzoek hebt gedaan, dan voel je 'alleen maar knobbels". Bedenk alsjeblieft dat 75 procent van knobbeltjes die je voelt geen borstkanker isen zich gewoonlijk ook nog eens in één borst ontwikkelt.

Je doet zelfonderzoek om te verschillen tussen je linker- en je rechterborst op te merken (zien én voelen). Menstrueer je nog? Onderzoek je dames dan een week na de menstruatie, dan is het borstweefsel niet zo gespannen meer. Borsten voelen altijd wat onregelmatig aan: dat zijn de melkkliertjes en het bindweefsel.

Kijken is bij zelfonderzoek nog wel belangrijker dan voelen

Ik adviseer dames dan ook met twéé handen tegelijk te voelen; de rechterhand de linkerborst en de linkerhand de rechterborst.

Borstklachten ontwikkelen zich in het algemeen maar in 1 borst tegelijk, zelden samen en al helemaal bijna nooit op dezelfde plaats in beide borsten (bijvoorbeeld recht boven of onder de tepel(hof) of bij beide borsten richting de oksel). Let daarom goed op asymmetrische bevindingen.

Allereerst strek je beide armen omhoog en kijk je of de onderkant van je borsten soepel meebeweegt of dat je een asymmetrische vervorming (afvlakking) ziet.

Dan houd je je armen naast je lichaam en kijkt verder:

Is je ene borst groter dan de andere? Heb je dat al vanaf dat de borsten gingen groeien of is het iets van de laatste tijd?

Merk je verschil in temperatuur? Niet alleen van de hele borst, maar ook van alleen je tepel, je tepelhof, of een gedeelte van de borst. Het kan erg moeilijk zijn dit goed te voelen. Thermografie kan dit op honderdsten nauwkeurig meten.

Zie je verschil in huidskleur te zien of zie je moedervlekken die van vorm veranderen of zijn gaan jeuken?

Heb je één of twee ingetrokken tepel(s)?

Lijken je tepels vervormd te zijn sinds je de laatste keer keek?

Geef je geen borstvoeding of ben je mee gestopt en komt er vocht uit je tepels?

Zijn je tepels hetzelfde van kleur?

Zie je kuiltjes in je borst of zie je andere oppervlakkige veranderingen die verschillen tussen de borsten onderling? En die verschillen van wat je gewend bent te zien.

Als je een operatie hebt gehad, hoe zien je littekens eruit? Is de huid eromheen rustig of voelt die hard en warm aan?

Daarna is voelen aan de beurt

Kijken is dus heel belangrijk maar hoe kun je nou op de juiste manier voelen?

Denk in symmetrie; wat je links voelt, moet je rechts ook voelen.

Blijf in eerste instantie rechtop (staan of zitten). Kies in een houding waarbij je kunt ontspannen in een ruimte waarin jij je prettig voelt.

Kruis je handen voor je borsten (linkerhand naar rechterborst en rechterhand naar linkerborst) en leg je handpalmen op je beide tepels.
Voel met je vingers je borsten helemaal af. Hou ze vlak op je borst, steek ze dieper in het weefsel, knijp af en toe zachtjes. Als je het maar symmetrisch uitvoert en simultaan (in je linker- en rechterborst tegelijk).

Zó heb je het vast nog niet eerder gedaan. Er is een reden om het op deze manier aan te pakken; je voelt op deze manier veel beter hoe de situatie aan beide kanten is. Voel je links een soort graankorrel, dan moet je die rechts ook voelen. Als je dit niet gelijktijdig doet, dan mis je belangrijke zaken.
In borstzorg gespecialiseerde echografen en thermografen letten júist op (a)symmetrie.

Wat voel ik?

Bedenk dat ook het merendeel van de vrouwen die er bij het bevolkingsonderzoek ‘uitgepikt’ wordt, geen borstkanker blijkt te hebben. Voel je bijvoorbeeld:

een (pijnlijke) plek die je kunt bewegen? Dan gaat het waarschijnlijk om een cyste, een blaasje gevuld met vocht of vet (een lipoom).
weefsel dat verhard of verkleefd is en dat lijkt op littekenweefsel? Dan heb je mogelijk te maken met fibrocystisch weefsel. Dan spreekt de dokter over een fibroadenoom.
Voelt je borst gespannen, knobbelig, warm of pijnlijk aan? Merk je vochtafscheiding uit je tepel? Dan komt de naam mastopathie bovendrijven, een verzamelnaam voor soortgelijke klachten. Dit komt vaker voor bij vrouwen voor de menopauze (tussen 35 en 40 jaar) en rondom de overgang.
Voel je een harde, stugge knobbel? Dan spreekt men van een tumor, die kan zowel goed- als kwaadaardig zijn.

Wanneer laat je het nakijken?

Voel je een strengetje naar je tepel toe lopen? En voel je dit ook als je je armen beweegt zonder je borst aan te raken?
Voel je een zwelling in je oksel of ergens in je borsten, een knobbel, of heb je een van bovenstaande andere opmerkelijke dingen gezien of gevoeld?

Pas te allen tijde PNP toe (pluis/niet pluis). Heb je het gevoel dat er iets niet in de haak is, ondanks dat je geen concrete aanwijzingen hebt. Neem dan contact op met de huisarts. Vertel wat je gevoeld of gezien hebt en bespreek wat het zou kunnen zijn. Laat het onderzoeken en zorg dat je gehoord wordt.